Verminder mentale overbelasting in 5 stappen

Plannen, organiseren, uitvoeren – het dagelijks leven zit vol met kleine en grote taken! Wanneer deze taken een onzichtbare last worden, wordt de daarmee gepaard gaande belasting aangeduid als mentale belasting¹.
Je bent al in gedachten je weekendboodschappenlijstje aan het noteren, afspraken aan het regelen en verjaardagscadeaus aan het regelen. Je zet niet alleen het vuilnis buiten, maar zorgt er ook voor dat de Paashaas op tijd arriveert. Je zorgt voor gevarieerde maaltijden, fris gewassen wasgoed en blije gezichten.
Van buitenaf lijkt dit allemaal misschien makkelijk. Maar vind je deze onzichtbare taken vaak een behoorlijke last? Je bent niet de enige!
Definitie: Wat is mentale belasting?
Mentale belasting – dat is de onzichtbare to-dolijst in je hoofd die nooit eindigt. Het gaat niet alleen om het voltooien van verschillende taken, maar om organiseren, vooruitdenken, onthouden en coördineren.¹
Vaak rust deze last op één persoon in het gezin of huishouden. Dit kan op de lange termijn behoorlijk overweldigend zijn. Mentale belasting is als een rustig maar constant proces op de achtergrond. Zelfs als je rust, gaat het door.
Mentale belasting houdt in dat je het gevoel hebt dat je altijd overal aan moet denken.
Maar dat is precies wat je moe maakt. Niet alleen fysiek, maar vooral mentaal en emotioneel. Te veel mentale belasting kan dus een negatieve invloed hebben op je welzijn en je persoonlijke levenskwaliteit².

Je hebt misschien in je vriendenkring gemerkt dat vrouwen extra last hebben van mentale belasting. Maar hoe komt dat? Is er een gen dat de neiging heeft om voor anderen te willen zorgen? Nemen vrouwen al deze taken vrijwillig op zich?
Nee, zeggen experts. Vrouwen zijn genetisch niet geprogrammeerd om zoveel taken alleen uit te voeren.
Hoewel uit onderzoek blijkt dat vrouwen meer empathie hebben, bijvoorbeeld via bepaalde hersengebieden die gevoeliger zijn voor de behoeften van anderen⁴, betekent dit niet dat ze er automatisch plezier in hebben om voor alles te zorgen.
Integendeel, dit gedrag wordt vaak aangeleerd. Veel meisjes leren al vroeg verantwoordelijkheid te nemen en voor anderen te zorgen – ongeacht of ze later werken of niet.⁵
Vrouwen in Duitsland doen ongeveer 72% van het huishoudelijk werk⁶ en het grootste deel van de kinderopvang⁷.
Voorbeelden van mentale belasting: hoe mentale stress er in het dagelijks leven uit kan zien
Mentale arbeid – organiseren, vooruitdenken, onthouden en coördineren – is in wezen altijd aanwezig. Dit omvat bijvoorbeeld de volgende aspecten van het dagelijks leven:
- Maaltijdplanning:
Zijn er bepaalde voorkeuren of intoleranties waar rekening mee moet worden gehouden? - Inkoopplanning:
Moet ik mijn voorraad aanvullen? Welke ingrediënten heb ik nodig voor bepaalde recepten? Waar vind ik de beste aanbiedingen? - Data:
Welke controles staan er op de planning? Is er dit weekend een evenement, een verjaardagsfeestje of een familiebezoek? Moet je daarvoor cadeaus of andere dingen regelen? - Huishoudelijk werk:
Of het nu gaat om de was doen, afstoffen of ramen lappen – welke huishoudelijke klusjes moeten dringend gedaan worden? - Contacten onderhouden:
Wanneer heeft u voor het laatst contact gehad met vrienden of familieleden? - Reizen, evenementen en excursies:
Heb ik aan alles gedacht? - Schoolgaande kinderen:
Zijn alle voorzorgsmaatregelen genomen om ervoor te zorgen dat schoolgaande kinderen aan de lessen kunnen deelnemen en zich verder kunnen ontwikkelen? Wanneer vindt de volgende ouderavond plaats? - Verzorging of verpleging van familieleden
Elke woonsituatie is uniek, dus de taken kunnen variëren.
In wezen zijn dit echter slechts overkoepelende taken. Als we beter kijken, komen er plotseling veel andere zaken naar voren die overwogen, georganiseerd en voltooid moeten worden.
Als je kind bijvoorbeeld wordt uitgenodigd voor een verjaardagsfeestje, moet er van tevoren een heleboel geregeld worden. Dit vergroot niet alleen de to-dolijst, maar ook de mentale belasting.
- Cadeauplanning:
Wat zou de jarige waarderen, en wie krijgt het cadeau op tijd? Als de jarige al meerdere keren cadeaus heeft gekregen, is het ook belangrijk om dubbele cadeaus te voorkomen. - Overdrachtsplanning:
Hoe komt het kind op het feest? Wie haalt hem op? - Dagelijkse planning:
Welke taken hebben die dag geen prioriteit? Kunnen bepaalde taken, zoals boodschappen doen of naar het postkantoor gaan, onderweg worden gedaan? - Afspraken coördineren:
Moeten andere afspraken worden geannuleerd of uitgesteld? - Kleding:
Welke kleren draagt het kind? Is het een themafeestje? Moeten bepaalde kledingstukken gewassen, gedroogd en gestreken worden?
Mentale belasting kan in essentie worden opgevat als projectmanagement. Het omvat het plannen van taken, het coördineren van processen en het bewaken van de voortgang van het werk. Daarnaast wordt er doorgaans rekening gehouden met individuele behoeften en belangen.

Waarom is mentale belasting vaak onzichtbaar?
In het professionele leven is projectmanagement een erkende fulltimebaan, maar in het privéleven blijft deze dienst vaak onzichtbaar.
"Ik moet altijd voor alles zorgen en aan alles denken!" Misschien heb je deze gedachte onlangs wel eens geuit in je dagelijkse relatie of gezinsleven. En misschien heb je wel eens een reactie gehoord die, hoewel goed bedoeld, de kern van de zaak mist.
"Dat hoeft niet. Vertel me gewoon hoe ik je kan helpen!" Klinkt deze dialoog je bekend in de oren? Misschien wist je niet eens dat deze uitspraak juist het dilemma benadrukt.
Het doel is niet alleen om je te helpen bepaalde taken uit te voeren. Het gaat erom ze zelfstandig te identificeren, organiseren en bijhouden.
"Vertel me hoe ik je kan helpen" betekent vaak: "Ik ben bereid iets te doen, maar ik heb precieze instructies nodig." En daar zit hem nou net het probleem. De mentale belasting is al behoorlijk stressvol. Het zou nog vermoeiender zijn om ook telkens gedetailleerde instructies voor anderen te schrijven. Misschien is dat wel precies de reden waarom je er toch regelmatig voor kiest om de taak zelf op je te nemen.
In plaats van de vraag “Hoe kan ik helpen?” willen de getroffenen liever dit antwoord:
"Ik herken wat er moet gebeuren – en neem daar de verantwoordelijkheid voor." Maar dat is niet zo makkelijk. Want als je niet gewend bent om dagelijkse taken bij te houden, merk je ze gewoon niet op. Je hebt er immers tot nu toe nooit over hoeven nadenken.
Deze onzichtbare taken – zoals het plannen van boodschappen, afspraken of het organiseren van het gezin – spelen zich meestal zo onopvallend af op de achtergrond dat ze pas opvallen als ze niet zijn uitgevoerd.
Maar dat betekent niet dat we er niets aan kunnen doen. Het is des te belangrijker om mentale belasting zichtbaar te maken en gezamenlijk verantwoordelijkheid te nemen.
Chronische stress: Maakt mentale belasting je op de lange termijn ziek?
Ken je dat gevoel? Je to-dolijst is lang, maar de dag lijkt veel te kort. Zelfs 's avonds, terwijl je eigenlijk zou moeten ontspannen, razen je gedachten door je hoofd. Je bent gespannen en het is moeilijk om even te ontspannen.
Mentale belasting laat zich zelden luid en duidelijk horen, maar blijft des te hardnekkiger in je hoofd hangen. Het resultaat? Een permanent verhoogd stressniveau. En dat kan zijn sporen nalaten!
Misschien heeft u in uw dagelijks leven al gemerkt wat chronische stress met uw lichaam en geest doet.
U slaapt onrustig, voelt zich uitgeput, prikkelbaar of vergeet plotseling dingen die u anders nooit zou missen.
Uit onderzoek blijkt dat een blijvend verhoogde bloeddruk, veroorzaakt door chronische stress, ook het risico op hart- en vaatziekten vergroot9.
En misschien klinkt de situatie je bekend in de oren: zorgen of spanning maken je letterlijk misselijk. Dit is niet ongebruikelijk, aangezien het spijsverteringsstelsel nogal gevoelig kan reageren op stress en emotionele spanning.10

Wist je dat aanhoudende stress niet alleen je welzijn kan aantasten, maar ook je voedingsvoorraad kan aantasten? Want stress verbruikt waardevolle hulpbronnen!
Als u bijvoorbeeld langdurig gespannen bent, neemt uw behoefte aan magnesium toe - een belangrijk mineraal dat van groot belang is voor uw zenuwen¹², psyche¹³ en uw energiebalans¹⁴.
Ook B-vitamines zijn gewild. Vooral in moeilijke tijden ondersteunen ze de normale werking van het zenuwstelsel¹⁵, dragen ze bij aan het behoud van een goede geestelijke balans16 en ondersteunen ze een normale energiestofwisseling¹⁷.
NATURTREU ondersteuning voor geest en psyche
Verminder mentale overbelasting in 5 stappen
Te veel gedachten in je hoofd, te weinig rust – dat voelt op de lange termijn gewoon niet fijn. Voel je de behoefte om iets te veranderen en vraag je je af hoe je jezelf kunt bevrijden van de mentale lastenval?
Het goede nieuws is: u hebt de mogelijkheid om uw mentale belasting stap voor stap te verminderen.
In principe zijn er twee effectieve hefbomen hiervoor:
- Delegeer verantwoordelijkheid.
- Streep taken door die niet echt belangrijk zijn.
Makkelijker gezegd dan gedaan! Vooral als je gewend bent om veel taken alleen uit te voeren, kan het lastig zijn om dingen uit handen te geven.
Maar juist hier ligt een waardevolle kans: voor u, voor uw welzijn en voor meer gemak in uw dagelijks leven.
Stap 1: Niet alles hoeft perfect te zijn!
Vaak zijn het onze eigen eisen die ons het gevoel geven dat we bepaalde taken alleen moeten uitvoeren.
Misschien wil je iedereen tevreden stellen. Vooral als er bezoek komt of een speciale gelegenheid nadert, wil je dat je appartement extra netjes is.
Maar juist hier is het de moeite waard om even stil te staan. Vraag jezelf af:
Moet alles echt tot in de puntjes worden voorbereid? Of is een simpele oplossing die u tijd en stress bespaart voldoende?
Misschien is het al voldoende om wat lekkere hapjes te serveren, een gezellige sfeer te creëren en erop te vertrouwen dat uw gasten vooral naar één ding uitkijken: waardevolle tijd met u.
Besef dat een mooie avond absoluut niets te maken heeft met perfect gepoetste ramen of uitbundige tafeldecoraties! Het gaat om een ontspannen en vertrouwde sfeer.
Natuurlijk is het ook prima als je ervan geniet om alles met extra zorg en moeite te doen. Het belangrijkste is om bewust te bepalen wat belangrijk voor je is – en wat goed voor je is.
Stap 1: Het hoeft niet allemaal perfect te zijn!
Vaak zijn het onze eigen eisen die ons het gevoel geven dat we bepaalde taken alleen moeten uitvoeren.
Misschien heb je de behoefte om het iedereen naar de zin te maken. Vooral als er bezoek komt of er een speciale gelegenheid op het programma staat, moet het huis extra netjes zijn.
Maar juist hier is het de moeite waard om even stil te staan. Vraag jezelf af:
Moet echt alles tot in het kleinste detail worden voorbereid? Of is een eenvoudige oplossing die je tijd en zenuwen bespaart ook voldoende?
Misschien is het voldoende om een paar lekkere hapjes klaar te zetten, een gezellige sfeer te creëren en erop te vertrouwen dat je gasten vooral blij zijn met één ding: waardevolle tijd met jou doorbrengen.
Realiseer je dat een gezellige avond helemaal niets te maken heeft met perfect schoongemaakte ramen of een uitgebreid gedecoreerde tafel! Het gaat veel meer om een ontspannen en vertrouwde sfeer.
Natuurlijk is het ook prima als je het leuk vindt om alles met veel liefde en zorg te regelen. Het is belangrijk om bewust te beslissen wat voor jou belangrijk is – en wat goed voor je is.
Stap 2: Maak onzichtbare taken zichtbaar
Of u nu in een gedeeld appartement woont, met uw partner of deel uitmaakt van een gezin: een huishouden runnen vereist teamwerk!
Vaak zorgt echter maar één persoon voor de vele onzichtbare taken in het dagelijks (gezins)leven. Dit maakt het des te belangrijker om het onzichtbare zichtbaar te maken.
Het kost misschien wat moeite, maar het is belangrijk om openlijk te praten over wat deze mentale stress voor je betekent. Leg uit waar je je elke dag zorgen over maakt. Vertel dat het makkelijker voor je zou zijn als deze verantwoordelijkheid met meerdere mensen gedeeld zou worden.
Tijdens dit gesprek kan het nuttig zijn om van tevoren op te schrijven met welke taken je bezig bent. Je realiseert je misschien pas wanneer je ze opschrijft hoeveel kleine en grote taken je als vanzelfsprekend beschouwt. En hoeveel stress dit je oplevert.
Zo’n lijst is een uitstekende basis om al deze punten te bespreken, samen oplossingen te vinden en taken te herverdelen.

Stap 3: Wees niet bang om taken te delegeren
Toegegeven, soms is het niet makkelijk om verantwoordelijkheid los te laten. Maar dat is precies wat mentale overbelasting vermindert.
Denk daarom samen na over wie in uw huishouden in de toekomst de verantwoordelijkheid voor welk onderdeel op zich wil nemen – en denk daarbij in zijn geheel!
Wie de boodschappen doet, neemt niet alleen de trip naar de supermarkt voor zijn rekening, maar ook alles wat daarbij hoort. Van het controleren van de koelkast tot het maken van een boodschappenlijstje en het plannen van welke producten je bij welke winkel of winkel koopt.
Alle betrokkenen moeten zich er daarom van bewust zijn dat echte hulp niet alleen bestaat uit het uitvoeren van taken.
Het doel is dat u helemaal niet meer over bepaalde taken hoeft na te denken en de bijbehorende to-do’s niet meer in uw hoofd hoeft te houden.
Het is absoluut zinvol om bij het toewijzen van taken rekening te houden met persoonlijke sterke punten en voorkeuren. Niet elke taak is voor iedereen geschikt. En dat is helemaal prima!
Houd er ook rekening mee dat het hier niet om perfectie gaat. De focus ligt op eerlijke samenwerking.
Stap 4: Bekijk samen de afgelopen weken
Verandering kost tijd. Daarom kan het heel nuttig zijn om regelmatig op gelijke voet samen te komen en te reflecteren op de afgelopen weken.
- Hoe gaat het nu?
- Is de taakverdeling voor iedereen goed?
Misschien ben je al helemaal gesetteld. Toch kunnen er op sommige plekken nog problemen ontstaan. Dat is geen reden tot bezorgdheid.
Het is belangrijk om openlijk over uitdagingen en wensen te praten en samen naar oplossingen te zoeken. De volgende vragen kunnen je daarbij helpen:
- Wat werkt goed? In welke situaties lopen we tegen onze grenzen aan?
- Zijn er taken waarvan wij de planningsinspanning mogelijk hebben onderschat?
- Moeten we individuele gebieden reorganiseren of aanpassen?
- Is de inspanning op bepaalde gebieden groter of kleiner geworden?
- Zijn er taken die niemand graag op zich neemt? Zou een gedeeld verantwoordelijkheidsmodel misschien een goed idee zijn, zodat niemand zich er op de lange termijn alleen mee voelt?
Zulke gesprekken creëren duidelijkheid, wederzijds begrip en geven u de kans om uw samenwerking in het dagelijks leven verder te ontwikkelen.
Stap 4: Laat samen de afgelopen weken de revue passeren
Verandering kost tijd. Daarom kan het erg nuttig zijn om regelmatig op ooghoogte met elkaar te overleggen en de afgelopen weken te evalueren.
- Hoe gaat het op dit moment?
- Voelt de taakverdeling voor iedereen goed aan?
Misschien zijn jullie al goed op elkaar ingespeeld. Maar misschien zijn er nog bepaalde zaken die problemen opleveren. Dat is op zich geen reden tot zorg. Het is belangrijk om openlijk te praten over uitdagingen en wensen en samen naar oplossingen te zoeken. De volgende vragen kunnen daarbij helpen: - Wat gaat er goed? In welke situaties bereiken we onze grenzen?
- Zijn er taken waarvan we de planning misschien hebben onderschat?
- Moeten we bepaalde taken opnieuw verdelen of aanpassen?
- Is de werkdruk in sommige taken inmiddels groter of kleiner geworden?
- Zijn er taken die niemand graag op zich neemt? Zou een wisselmodel hier misschien zinvol
- zijn, zodat niemand zich permanent alleen belast voelt?
Dergelijke gesprekken zorgen voor duidelijkheid, begrip voor elkaar en geven jullie de kans om jullie samenwerking in het dagelijks leven verder te ontwikkelen.
Stap 5: Als het niet zo goed gaat
Het is volkomen normaal dat de nieuwe verdeling van de mentale belasting niet van de ene op de andere dag soepel zal werken.
Daarom kunnen er situaties zijn waarin dingen gewoon misgaan. Bijvoorbeeld als iemand iets vergeten is of het niet goed heeft gedaan. Dit is uitdagend, maar soms ook belangrijk om leerprocessen op gang te brengen.
Soms is het juist heel nuttig om bewust niet in te grijpen en de zaken op hun beloop te laten.
Neemt je partner bijvoorbeeld de auto over voor vrijetijdsbesteding, maar vergeet hij/zij de hockeywedstrijd op zaterdagmiddag? Dan blijft het plekje in het team die dag leeg. En als de auto wel goed rijdt, maar het shirt nog in de was hangt? Dat is nou precies het moment waarop blijkt wat mentale voorbereiding echt inhoudt.
Zulke ervaringen zijn geen nederlagen, maar belangrijke stappen in de richting van een eerlijkere arbeidsverdeling. Ze laten zien dat mentale belasting niet onzichtbaar kan blijven.
Het wordt lastiger als er een fundamenteel gebrek aan bereidheid is om de druk van je af te nemen. Misschien heb je wel eens het argument gehoord dat je huisgenoot of partner het drukker heeft met werk dan jij.
In zulke gevallen kan het nuttig zijn om je werk duidelijk zichtbaar te maken. Noteer hoeveel tijd je besteedt aan organisatie, planning en praktische taken – en vergelijk dit met de werktijd van je partner.
Het onzichtbare werk in het dagelijks leven is veel meer dan het op het eerste gezicht lijkt. En juist daarom verdient het waardering en een eerlijke taakverdeling.

Conclusie
Jezelf bevrijden van mentale overbelasting is geen snelle of gemakkelijke stap. Je hebt niet alleen inzicht nodig in wat mentale belasting precies inhoudt, maar ook de moed om verantwoordelijkheid los te laten.
Dit kan tot wat conflicten leiden. Maar al deze spanning zal het waard zijn – en niet alleen voor jou. Jullie leven samen zal ook veranderen, omdat jullie als team een gemeenschappelijk doel nastreven.
Het gaat er niet om alles meteen te veranderen. Maar kleine stapjes in de goede richting kunnen een groot verschil maken – en laten zien hoe nuttig het is als niet alles aan jou wordt overgelaten.
Want als je constant te veel op je schouders en hoofd hebt, lijdt je eigen welzijn daaronder. Je hebt de eerste tekenen misschien al opgemerkt – in de vorm van uitputting, prikkelbaarheid of het gevoel constant onder druk te staan.
Daarom willen we u tot slot nogmaals aanmoedigen om het rustiger aan te doen. Stel grenzen, verwoord uw behoeften en accepteer steun.
Hoe lichter je mentale rugzak wordt, hoe meer energie je overhoudt voor de echt belangrijke dingen in het leven: vreugde, verbinding en de kleine geneugten van het dagelijks leven.